Reistijd wordt traditioneel beschouwd als verloren tijd en daarmee negatief gewaardeerd. De gemiddelde negatieve waarde van een uur treinreis (‘value of time’) is ongeveer € 10. Reizigers zijn bereid om deze tijd te investeren om ergens anders een voor hen waardevolle activiteit uit te voeren. Met name met de opkomst van ICT is het beeld dat reistijd verloren tijd is aan het kantelen. Doordat de reiziger in de trein zijn/haar aandacht niet bij het besturen van het voertuig hoeft te houden, zijn er een aantal activiteiten die heel goed in de trein kunnen worden uitgevoerd. Reizigers kunnen tijdens hun reis hun tijd nuttig of aangenaam besteden, waardoor reistijd minder als verloren tijd wordt ervaren en mogelijk tot tijdbesparing leidt op een ander moment van de dag. Genoeg reden voor NS om te onderzoeken welke activiteiten onze klanten doen in de trein, wat ze daarvoor nodig hebben en in welke mate de tijd in de trein als waardevoller wordt ervaren.
In opdracht van NS en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat is onderzoek uitgevoerd door de TU Delft. Ongeveer 1.500 leden uit het NS-panel hebben via een enquête meegedaan aan het onderzoek naar tijdsbesteding in de trein. Het onderzoek helpt NS bij het maken van investeringsbeslissingen in nieuwe treinen en de inrichting daarvan. Ook voor het opknappen van bestaande treinen zijn de inzichten nuttig. De voornaamste resultaten van het onderzoek worden hieronder toegelicht.

Favoriete tijdsbesteding in de trein

Lezen blijkt de favoriete tijdsbesteding van treinreizigers te zijn. Dit geldt voor 34% van de forensen en bijna 50% van de sociaal-recreatieve reizigers. De meeste reizigers lezen een boek of een krant (88%). Maar ze gebruiken ook telefoons, iPads, laptops en e-readers. In de trein hebben lezers vooral behoefte aan stilte en een zitplaats. Naast lezen zijn ook werken, praten en relaxen favoriete tijdsbestedingen in de trein. Vooral voor werken zijn naast benodigdheden als een laptop of iPad, ook gunstige omstandigheden in de trein een vereiste: een zitplaats, een tafel, een stopcontact en goede wifi worden veel genoemd. Mensen die werken, doen dat ongeveer driekwart van de reis en vaker op de heenreis dan op de terugreis naar huis. In het onderzoek hebben we gefocust op lezen, werken en muziek luisteren voor de groepen forenzen en sociaal-recreatieve reizigers. Voor deze tijdsbestedingen is per groep met wiskundige modellen de waarde van de reistijd met en zonder de betreffende tijdsbesteding berekend. Het verschil tussen beide is gedefinieerd als de waarde van de tijdsbesteding.
Voor de sociaal-recreatieve reizigers bleek de waarde van werken en muziek luisteren niet significant. Voor de andere vier reizigersgroep-tijdsbesteding combinaties is de waarde van de tijdsbesteding wel significant. Deze waarden lopen uiteen van € 3 per uur tot ruim € 5 per uur. De reistijd heeft dus duidelijk waarde voor deze reizigers. De positieve waarde van de tijdsbesteding zit al in de eerder genoemde gemiddelde waarde van € 10 voor de ‘value of time’. Zonder de positieve waarde van de tijdsbesteding zou de reistijdwaardering voor deze reizigers nog € 3 tot € 5 negatiever zijn, dus € 13 tot € 15.

Tabel: waarde van tijdsbesteding in de trein (€ per uur)

De inzichten uit het onderzoek gebruikt NS om afwegingen te kunnen maken tussen verschillende soorten investeringen: gaan we bijvoorbeeld investeren in treinen die de reistijd met 5 minuten verkorten of in faciliteiten waardoor mensen hun reistijd nuttiger of aangenamer kunnen besteden?

Het complete onderzoeksrapport staat op de website van de TU Delft.